Obabatik Bilbora, DA!

Obabatik Bilbora, DA!

Duela aste bi Joseba Sarrionandiak espektakuluaren gizarteari zor dion zerga ordaindu du. Atxagari elkarrizketa horretaz galdetu diote Euskadi Irratian asteleheneroko saioan. Besteak beste, Sarrionandia serioegi topatu duela erantzun du Atxagak.  Eta kazetariak, erantzun hori argitzekotan edo, umore faltan sumatu duen galdetu dionean, Sarriren hitzek poesia falta dutela erantzun du idazleak. Poesia eta ez umorea jarri du, beraz, seriotasunaren kontrako horman.

Duela lau urte poesia zer den azaltzen saiatu zen asteasuarra 2012an Joxe Anjel Arbelaitzek zuzendu zuen “Leku hutsak, hitz beteak” dokumentalean. Argia multimedian dugu dokumental osoa ikusi nahi dugun abaguneetarako eskura. Beste aldearekiko konexioa bilatzean kokatzen du poesiaren eremu hori. Dokumentalaren gidoia bera kontakizun ederra da: poetaren ibilbide autobiografikoa bidaia biren bitartez azaltzen du. Joanekoan, Obabatik Bilborakoan, idazle izatea erabakitzen du barneko hutsa bete nahian. Bueltakoa,  Obaba sorterrirakoa, idazle lana gauzatzea da eta argitalpenen errepasoa eginez narratzen du: joanekoan deskubritutako planetaren batean gertatzen dira nobela edo sorkuntza guztiak.

Atxaga parafraseatuz esango nuke mundua Obaba ez dela eta badela beste mundu bat eta beste planeta batzuk bilatu beharra sentitzen dugunez, leku hutsak hitzez betetzeko premia dugunez, DA! antolatzaileentzako zorionak eta animorik handiena.

Anboto Astekarian argitaratua 2016ko abenduaren 9an.

Polisa, banakako kultura?

Polisa, banakako kultura?

Polisa. Aintzinako Grezian hala esaten zioten hiri-estatuen asmakizunari. Akropoliak, agorak eta etxebizitzek osatzen zuten: leku publiko eta pribatuek, beraz. Politika. Polisak, erakunde-lurralde horiek, gobernatzeko era zen eta da. Lagun libreen elkarbizitzak eragiten zituen arazoak konpontzeko era zen. Eta da? Justizian oinarritu behar zuen politikak, Platonek Errepublikan azaltzen duenez. Horrexegatik zen moralaren atal.

Nahiko nuke egunotan buzoietan jaso ditugun koloreetako papertxoetan horren guztiaren usainik hartu banu. Baina inkestek esaten omen dute herritarren kezka nagusia ekonomia dela. Eta, ondorioz, papertxoak ekonomiaz barra-barra. Esaiezu horiei, Platon, justizian eta ongiaren ezagutzan formatuak izan behar duela Lehendakari.

Errepublica liburuan jasotzen da hiri-estatua antolatu eta kudeatzeko sistema ideala, Res Publica-ri buruzkoa delako, zera publikoari buruzkoa. Zelan norbera justiziaz gidatu akropolian, agoran eta etxean? Pertsonak lotzen dituen eta estatu osatzen duen eremu hori justiziaz gidatzeko arauak dira/ziren politika. Berriz diot:  ongiari eta justiziari ematen zitzaion nagusitasuna.

Koloreko papertxoak, ordea, banakakoari zuzenduak iruditu zaizkit. Horregatik ez dago kulturari aipurik. Publikoa dena denona da eta denon artean eraiki behar dugu, denontzako ona eta justua edo denontzako txarra eta injustua izango delako. Hori barneratu arte inoren kontu utziko ditugu umeen hezkuntza, zerbitzu publikoetarako diruen inbertitzea, eraikin eta espazio publikoen kudeaketa eta abar.

Aberastera doazenen edo izen on bila doazenen erruak geure kolkoarekin partekatu ostean, berrar dezagun polisa hobetzeko konpromiso etikoa.

2016ko irailaren 23an Anboto Astekarian argitaratua

Educacioncilla general

EDUCACIONCILLA GENERAL

Vianako Printzeaz azken urteetako kulturako sarituen zerrenda: historiagilea, idazlea, fisikaria, arkitektoa, margolaria, filosofoa, jazz musikaria, sopranoa, aktorea, filologoa, ingeniaria, musikagilea, hizkuntzalaria,… Zein lanbide “nobleak”!

Sari horren banaketaren aurtengo edizioa desberdina izan da. Alde batetik, Espainiako (eta Nafarroako) errege-erreginak gonbidatu ez dituztelako eta, bestalde, saritua izan den Ignacio Aranguren Gallués sarituaren berbengatik. Aranguren irakaslea antzerkia gizartea kohesionatzeko eta balioak transmititzeko tresnatzat erabili izanagatik hautatu omen du Nafarroako kultura kontseiluak. Arkeologo, bibolinjole, koreografo eta beste hainbat langile “noblek” baino bozka gehiago batu ditu Ignacioren hautagaitzak, antza.

Irakasleentzako esker hitzak aukeratu zituen hain ondratu sentitu zen unean.  Bizitza osoan ez omen du alderik ikusi kultura eta hezkuntzaren artean. Biak ei dira uztarri berekoak norbere burua eta baita gizartea ere ulertzerakoan. Duela 35 urte sortu zuen antzerki eskola helburu horrexekin, hain zuzen ere: antzerkia eta hezkuntza uztartzea.

Hogeita hamabost urte eta gero hau! esango genuke Oskorri  plagiatuz. Urte horietan guztietan aurrera egin dugu agian eskubideen defentsan zein gauzatzean. Baina aurrera egin du baita hezibakoen adierazpen askatasun eta ekintzak ere. Horregatik, 2017ko Viana Printzearen sarirako hautagai zerrendan, hain lanbide nobledun jendartean, sar itzazue honakoak ere: homofoboak eta matxistak ez direnak, kalean txistua botatzen ez dutenak, kartelak behar den lekuetan ipini eta ostean kentzen dituztenak eta bortizkeria baztertzen dutenak.

http://josunearanguren.blogspot.com.es/

Anboto astekarian argitaratua 2016ko ekainaren 24an

 

L´utilità dell´inutile

L´utilità dell´inutile du izenburu Nuccio Ordineren azken manifestuak. “Letretakoak” izateagatik zientzia vs. letrak dikotomiaren aurpegi iraingarri zatarrena ezagutu behar izan dugunok, mendekutxoa hartzen dugu, geure barnerako, horrelako irakurketen bitartez. Baita konbentzimendua elikatzen ere.

Ezagutza berez maitatu behar da, berez, ez sortuko ahal dituen etekinen esperoan. Buru-hutsak, alferrak, ganorabakoak, inutilak,… izango gara baina jarraitu behar dugu aldarrikatzen irakaskuntzarako aurrekontu duina, ikertzaileen promozioa, liburutegiak ondare direla, kulturaren BEZ jaitsiera eta abar. Bestela, berehala sortzen da formaziorik gabeko belaunaldi bat. Baina krisi garaietan, aurrekontu horiexetatik –hezkuntza eta kultura- “errekortatzen” da, hain zuzen, lehenengo lekutik. Utilitarismo, produkzio, etekin, materialismo, kapitalismo eta finantzen familiaren izenean errekortatu ere. Familia horren eskuetan daude, izan ere, erakundeak.

Garai guztietako pentsalarien gogoetak hartzen ditu Ordinek oinarri, mozten zaion euro bakoitzarekin, kultura heriotzera gerturatzen dela argudiatzeko. Elite politikoa gero eta inkultuagoa da eta entzuleria ere bera halakoxea esijitzen du: pentsatzeko gai ez dena, alegia. Ordinek dixit.

Liburu laburra, atsegina eta… merkea da, gainera.

http://josunearanguren.blogspot.com.es

Anboto Astekarian argitaratua 2016ko apirilaren 29an

Ilusioa

Ilusioa

Ilustrazioaren garaian suspertu zitzaigun ilusioa. Pizgarria eta positibotasuna lotzen dizkiogu ideia horri garai hartatik. Ordukoak pentsatzen hasi ziren arrazoimenaren bidez ezjakintasun, superstizio eta gehiegikeriei aurre egiteko tresna zutela. Munduaren ikuskera aldaketa gertatu zen: erdi aroko iluntasunetik irten eta argien mendeko argitasunerako kosmogonia-bidaia zen. Ilusioz ikusten zuten garapena. Mundu hobeagoa eraikitzeko gai ikusten zuten euren gizartea. Aurrerakuntzan sinesten zuten. Besteak beste, kulturaren aurrerakuntzan. Eta horrek zoriontasuna ekarriko ziela pentsatzen zuten. Ikuskera “ilusionatu” horrek sekulako garapena eragin zuen arte guztietan eta pentsamenduan.

Leopoldo Zugaza ere ilusioaz jardun zitzaigun duela aste gutxi batzuk astekari honexetan irakurri genion elkarrizketan. Duela 50 urte geneukan gauzarik inportanteenetakoa etorkizunerako ilusioa zela gogoratzen zuen. Ilusio hori gaur egun lausotu egin omen da eta ondorioz, jakin-min falta dela egun kulturaren gaitz handiena baloratzen du.

Postmodernitatearen deskribapen bat izan daiteke Zugazak esaten duena. Baina, modernitatea gainditutzat ematen dugu? Ala ilusio ilustratuak oraindik fruituak eman ditzake? Hori postmodernitatearen beste deskribapen bat da.

Ez dakit ongizateak ez ote digun ekarri norbere eta gizartearen garapenean genuen ilusioaren galera. Asisiko Urmenetak, Fermin Etxegoienek egin dion elkarrizketa ederrean, oparitu digu benetako ikuskera aldaketa: ilusioa ilusoena da.

Iritzi gehiago: http://josunearanguren.blogspot.com.es/

Anboto Astekarian argitaratua 2016ko otsailaren 26an