“Zentsura” instituzionala

“Zentsura” instituzionala

Gertukook izerditan ikusten ditugu programatzaileak lanean. Jaiak prestatzean, batez ere, gehienen begizko jopuntuan egoten direlako.

Behingoz udako giro etiko-politikoa. Errepikakorrak izan dira argudioak Bilboko jaietako Tanganaren kontzertuaren gaineko eztabaidan. Matxismoa vs. adierazpen askatasuna, zenbait aldaera txikirekin, hala nola giza eskubideak eta diru publikoa. Artista protagonistak, berriz, musikaren balio hezitzailearen gaia mahai-gaineratu du, arrakasta txikiz, ene ustetan.

Udalon eginbeharretara etorri behar dugu nahitaez, beraz. Jaiak hezitzaileak izan behar dute? Adierazpen artistikoak batzuentzako mingarriak izan arren, espazio publikoa merezi du artea izateagatik? Denon diruaz ordaindu behar da gehienei gustatzen zaiena/ez zaiena? Publikoaren gustuak gidatu behar du nagusiki programatzailearen hautapena? Plazetan umeen aurrean edozein mezu zabal daiteke, adierazpen askatasunaren izenean?

Sinetsi horiek guztiak daudela programatzaileen egunerokoan. Eta gehiago. Administrazioak ildo estrategiko zeharkakoak izaten ditu: euskara eta berdintasuna nagusi dira gaur egun edozein alorretako langile publikoren jardunean. Horiek jarraitzeak gainerakoak zentsuratzea esan nahi du? Hautapen guztiak dakar definizioz hautagai batzuen baztertzea.

Zentsura hitz gogorregia arintasunez erabiltzeko. Hanka-sartzea Tangana jaietako udalaren egitarauan programatzean ikusten dut, ez ostekoan.

Anboto Astekarian argitaratua 2019ko irailaren 13an

Afektibitatearen kultura

Afektibitatearen kultura

Bi politiko zerrendabururen arteko besarkada, mailaz igoko den futbol taldearen entrenatzailearen jarraitzaileentzako bertsoa, heriotzaren aurrean isurtzen ditugun malkoak,… Amaigabeak dira adibideak egunerokotasunean. Emozioak adierazten ditugu. Eta emozioak partekatzen ditugu. Partekatzen baditugu, seinale da horiek espresatzeko kode bera erabiltzen dugula: kode bera adierazitakoa eta ulertutakoa bat etor daitezen.

Urteetan antropologia eta gizarte zientziek esan digute emozioen gaia ez dela euren jakintza arlokoa eta medikuntzaren aztergaitzat baztertu dute. Baina gure gizartea ere espresatzen da. Gure bitartez espresatu gainera. Ilusioak, pozak edo doluak gure gorputzak zeharkatzen dituztenean ez dira edonola azaltzen, arbitrarioki, ez eta naturalki. Emozio bera desberdin agertarazten du gizarte bakoitzak (ostean norbanakoak pertsonalizatuko duena). Afektibitatearen kulturak gizartea zeharkatzen du, komunean dugun jakintzetako bat da eta bizitzako gertakarien aurrean zelan jokatu erakusten digu. Horri esker ulertzen diogu batak besteari eta jakin dezakegu sentipen bera ari garela bizi izaten une jakin batean.

Baina eta, afektibitatearen kultura gizartea eraikitzeko ore izateaz gain, gizartea kohesiorako faktore ere badela esango nuke. Emozioak konpartitzen ditugunean orearen kalitatea hobetzen dugu. Beste behin ere, kultura interpretaziorako ezinbesteko tresna da gertakizunak “erreal” bezalako ulertu eta bizi ahal izan ditzagun.

Anboto Astekarian argitaratua 2019ko maiatzaren 31n

Demokraziaren kultura

Erabilera ohikoenean demokrazia hitza eskubideen bermea izendatzeko darabilgun arren, demokrazia kultur sistema osoa da. Zein eratara, ba, gara demokrata sistema horretan egunerokoan? Etxean, kalean, lanean,… garatzen ditugun balore-jarrerek erakutsiko dute zein demokrata garen. Legaltasun demokratikoaren arabera jarduteko era horrek bizikidetzarako konpromiso morala behar du izan.

Klientelismoa kulturan ondo sustrai hartua dugun inguruan, errazena urak dakarrena irenstea da. Horixe besterik ekarri ezin duelakoan, irentsi beharrekoa delakoan,... Determinismoa? Jainkoak emana? Itsasgorak besterik ote dakarren ikusteko lepoa jiratu ere egin gabe. Laissez faire, laissez passer inguruak isilik elikatzen duen jarrera da.

Aldatu nahi duenak, ordea, ez du egiten urak dakarrena aztertzekotan, baizik eta, justizia helmuga hartuta, justizia bera duelako xede. Greziarrek demokrazia asmatu zutenean argi zuten legeak zuela agintea, ez agintariak. Lege onak jakituriaren hazitik jaio dira eta elkartasun eta justiziarako bidean hazten dira.

Egunerokotasuna goitik behera antolatua ematen diguten era geldoan bizitzeak inoren iritziak norbere egitea ere badakar. Horiek ez dira jarrera neutro, inozente eta errugabeak. Makurkeria morala adierazteko era horiek guztiak, izatez, jarrera baten alde egitea da: autoritarismoa, intolerantzia, lotsagabekeria eta erantzukizun eta errespetu eza. Demokraziaren kultura eza.

Anboto Astekarian argitaratua 2019ko otsailaren 15ean.